Yazılı Anlatım Becerisinin Geliştirilmesi

[dahidebullu]

YAZILI ANLATIM BECERİSİ

• Yazılı anlatım becerisinin gelişmesi, sürekli ve planlı yapılan etkinliklerle mümkündür. Bu çalışmalar, öğretmenle ve Türkçe dersleriyle sınırlı kalmamalıdır.

• Hangi sınıfta olursa olsun öretmenin verecei veya Türkçe kitabı içerisinde yaşıtları tarafından yazılmış makale, öykü, fıkra, şiir vb yazılar öğrencileri yazma çalışmalarında daha istekli kılacaktır.

• Kompozisyon yazma, yazılı anlatım becerisinin geliştirilmesi açısından önemlidir. Ancak bu durum, öğrencilerin yazdıkları kompozisyonlardaki yanlışlarını ve doğrularını görmeleriyle mümkündür. Hiçbir ön hazırlık ve ortak çalışma yapmadan, öğrencilerden kompozisyon yazmalarını istemek, onların yazmaya karşı olumsuz tutum geliştirmelerine yol açmaktadır. Kompozisyon çalışması yapmadan önce öğrencilerin bunları nasıl yapacakları uygulamalı olarak gösterilmelidir.

• Yapılan araştırmalar, öğrencilere haftada 2 gün 10’ar dakika yaptırılacak dikte çalışması, yazma, telaffuz ve sözcük dağarcığı ile birlikte dinlemeyi de olumlu yönde geliştireceğini belirtmektedir.

• Türkçe yazım kuralları ve noktalama işaretleri öğrencilere zevkli öğrenmelerle kazandırılmalıdır. Örneğin kitabın değişik bölümlerinde, noktalama işaretleri konulmamış metinler verilerek öğrencilerin doldurması istenebilir.

• Türkçe kitaplarında aşağıdaki yazı türlerinden örnekler verilmesinin yanında her birine ilişkin birer örnek çalışma için kitapta bölümler ayrılabilir. (Yazma eğitimi yönteminin ilkeleri)

Bu çalışmalar şunlardır:

Hikaye tamamlama, diyalog tamamlama, akrostiş çalışmaları, konuşma baloncukları kullanma, mektup yazma, otobiyografi yazma, internet yazılımları(e-mail) kullanma, günlük veya seyir defteri tutma, konuşma metni yazma, bir yazar hakkında rapor yazma, konuşma metni yazma, resimleri yazı ile anlatma, rüyaları anlatma, parçada geçen olayları krolonojik olarak sıralama, verilen kelimelerden cümleler oluşturma, özet çıkarma, okul gazetesi çıkarma, öğretim konularıyla ilgili kayıtlar yazma (Derslerde ,incelenen konularla ilgili esas fikirleri unutmamak veya hiç değilse yapılan işleri ileride hatırlamak maksadıyla, defterlere bazı kayıtlar düşmek faydalı olur. Bu faaliyet ,yazmaya yol açması bakımından da değer taşır. Yapılan bir deney, sınıfta yapılan bir iş uygun bir faaliyettir. Örneklerden de anlaşılacağı gibi bu sadece Türkçe dersinde uygulan bir etkinlik değildir.)


• YAZINSAL ÜRETİCİLİK UYGULAMALARI İÇİN ÖRNEKLERDEN BAZILARI ŞÖYLE SIRALANABİLİR:
a) Okunan bir öykü, fıkra, şiir, makale, deneme, vb'nin yarıda kesilerek, öğrencilerden sözlü yada yazılı olarak tamamlamalarının istenmesi.
b) Çeşitli edebi türlerin bir bölümünün verilmeyerek, (örneğin, öykünün çözüm bölümü) öğrencilere tamamlattırılması.
c) Verilen bir öykünün, öğrenciler tarafından kahramanlarının değiştirilip yeniden yazılması.
d) Öğrencinin bir kahramanın yerine kendisini koyup, yeni bir öykü (ya da bir bölümünü) oluşturması. (Sever,1999)

• YAZILI ÖDEV
Eğitimde genel anlamıyla yazılı ödev ,vazgeçilmez bir yetiştirme yoludur. Öğrenci ,ödev yaparken kendi kendinedir. Yazdığından yaptığından özgür olmakla birlikte sorumluluk da duyar; öğrendiklerini düşündüklerini uygulamakta ,yazmaktadır;bu sırada eksik ,yanlış ,belirsiz bilgilerini anlar ,bunları tamamlamak ,durulaştırmak gereğini duyar;düşünür, seçer, ;böylece girişim atılım içindedir,etkindir.
Yazılı ödev ,yazma çalışmaları için temel bir etkinliktir. Yazma becerisi, bütün ana dili becerileri gibi ,yazma etkinliği yapılmadan öğrenilemez. Yazılı ödevler , açıklanan nitelikleriyle öğretmenlere öğrencilerin kişisel bilgi çözüm ,düşünüş, birleştirme ,anlatım , sunuş yeteneklerini gösteren çalıştırmalardır.
Yazılı ödevlerde amaç ; alıştırma, gözlem,ve inceleme düşünme ve değerlendirme ,imgelem ve yeni şeyler bulma yeteneği kazandırtmaktır. Bunları da vereceğimiz ödevlerin türlerine göre gerçekleştiririz.

• Öğrencilere yazmakta beceri kazandıracağımız türleri amaçlarına ve kapsamlarına göre üç grupta belirtebiliriz (Göğüş,1978);
1-İş Yazıları : insan ilişkileri ,günlük işler ve gereksinimler dolayısıyla yazılan yazılardır (mektup, telgraf, dilekçe vb. )
2- Bilgi ve Düşünce Yazıları: Bu yazılar ,çeşitli kaynaklardan edinilen bilgileri toplayıp sunan ,değerlendiren, açıklayan yazılardır.
3- Üretici yazılar ; Konusu yazarınca bulunarak ,hayal gücü ,düzenleyim ve kişisel anlatımla ortaya konan yazılardır. Öykü ,roman ,anı ,gezi deneme ,şiir...bunlardandır.
Öğretmen ödevleri öğrenci seviyesine ve belirtilen ilkeleri göz önüne alıp belirledikten sonra sınıfta bu ödevler üzerinde konuşarak ve tartışarak öğrencilerde bir izlenim oluşturulmalıdır. Yazma ödevlerin de öğretmen konunuz şudur demekle işi bitmiş olmamaktadır . bütün bunların dikkate alınması gereklidir

YAZMA EĞİTİMİ YÖNTEMİNİN İLKELERİ

1- Öğrencilere birkaç anlatım yöntemini anlatarak etkili bir anlatım becerisi kazandırılamaz. Öğrencilerin konu üzerinde kendi bilgi, yaşantı, deney, izlenim ve duygularını, kendi sözcük dağarcığıyla ,özgürce bildirmeye yönlendirmelidir.

2- Yazma etkinliklerinde, öğrencilerin kendi düşümce ,duygu, deney, yaşantı ve bilgilerini anlatma olanağı verecek konular seçilmelidir.

3-Düzenleyim bilgileri, dilbilgisi kuralları doğrudan yazma becerisi kazandırmaz. Bu bilgiler, yazma etkinlikleri içinde ,öğrencilere gerekli duyuldukça verilmeli ve hemen uygulamasına geçilmelidir

4-Konuşma gibi ,yazma etkinlikleri içim de ders saati ayrılması zorunludur.

5-Yazma çalışmalarında ,öğrencilerin bulundukları sınıf değil, düzeyleri dikkate alınmalıdır.

6-Öğrencilerin yazma düzeyi birden değişmez, ağır ağır gelişir. Çünkü yazma, birkaç günde öğrenilecek bilgi değil, çeşitli alıştırmalarla kazanılacak bir beceridir;bu nedenle zaman ister. Her yazılan tür üzerinde, öğrenciler biçim plan, anlatım yönlerinden yeterli beceri kazanıncaya kadar sınıf içi alıştırmalar yapılmalı yeter sayıda örnek verilmelidir.

7-Derslerdeki yazma çalışmaları, öğrencilerin o türde ,ayrıca yapacakları ödevlerle sonuçlanır. Öğrenciler, sınıfta yaptıkları alıştırmalardan kazandıkları bilgi ve becerileri, evlerinde ya da kitaplıkta hazırlayacakları ödevlerle göstereceklerdir.

8- Yazma çalışmalarıyla konuşma etkinlikleri arasında ilgi kurulmalıdır. Sınıfta konuşulmuş bir konu da yazma konusu edilebilir. Ayrıca yazma ödevleri üzerinde öğrenciler konuşturulmalıdır.

9- Öğrencilerin yazma konusunda kişisel ayrılıkları göz önünde tutulmalıdır; geri öğrencilerin bilgi ve beceri eksiklerini önleyecek önlemler alınmalıdır. Yazmaya istekli öğrenciler yüreklendirilmeli, kendilerine yazma yoları ve iyi örnekler gösterilmelidir.

10-Sınıfta ,yazmaya istek havası uyandırılmalıdır; bu hava ,yazanları isteklendirerek, çekingenleri yüreklendirerek, yazdıklarını birbirine okuma alışkanlığı oluşturarak,yazma yarışmaları düzenleyerek, okulda gazete dergi çıkararak oluşturulabilir.

11-Yazma etkinlikleri yalnız anadili dersine özgü kılınmamalıdır; öğrencinin başka derslerdeki etkinliğine, ailesinin ve kendisinin özel yaşamına kaydırılmalıdır. Böylece öğrenci ,yazmayı bir araç olarak kullanmak olanağını bulur ve yararını öğrenmiş olur.

ÖĞRENCİLERİ YAZMAYA İSTEKLENDİRMEK İÇİN BAŞLICA ŞU YOLLAR DENENEBİLİR
( GÖĞÜŞ,1968):

1- Yazma, güç bir beceri olarak gösterilmemelidir. Yazma, konuşma gibi bir anlatım yolu olarak tanıtılmalı, konuşan kimsenin yazabileceğine öğrenciler inandırılmalıdır.
2- Öğrencinin düşünmesine yardım edilmelidir. İyi belirlenmemiş ,sıralanmamış olan, iyi anımsanamayan düşünceler ve olaylar, karalaştırılmamış kanılar kolay anlatılamaz. Öğrencileri, yazacağı konu üzerinde konuşturmakla yardım edilebilir.
3- Yazmada karşılaşılan güçlüklere yardım edilmelidir. Bu güçlükler çeşitli olabilir; öğrenci yazısına başlık bulamaz; nasıl bir giriş yapacağına karar veremez; yazacaklarını sıralamak, türlere göre biçim vermek de onun için bir sorun olabilir. Öğrenci, bu güçlüklerini öğretmenine ya da küme arkadaşlarına sorabilmelidir.
4- Ödev hazırlamak için süre verilmelidir.
5- Öğrencilere yardımcı kaynaklar sağlanmalıdır. Bunlar, bilgi kaynakları, sözlük, yazım kılavuzu, ansiklopediler olabilir; kuramsal yazma bilgileri, öğütler veren kitapların yararı azdır.
6- Öğrencilerin zihinsel kapsamları zenginleştirilmelidir. Bunun yolu, başlıca okuma, görme, deneme, gezme, konuşma, tartışmadır.
7- Yazılarda başarılı yönler aranmalıdır. Öğretmen isterse her ödevde bilgi, düşünce, anlatım yönlerinden bir değer bulabilir.
8- Ödev konuları da öğrenciyi yazmaya isteklendirecek nitelikte seçilmelidir. Konular öğrencilerin anılarını, izlenimlerini uyandırmalı, ilgilerine uygun düzeyde olmalı ve yaşam gereksinimlerine karşılık verecek nitelikte seçilmelidir.
9- Sınıfta, daha geniş olarak okulda üretici yazma havası, öğrencileri yazmaya yönelten en büyük etken olur.